Śląska Sieć Tras Rowerowych / Ciekawostki krajoznawcze Gmin Bierawa i Cisek
Wśród atrakcji krajoznawczych Gmin Bierawa i Cisek przeważają obiekty sakralne. Najciekawsze są obiekty drewniane, jak kostnica konstrukcji szkieletowej w Dziergowicach (trasy nr 69 i 203) i kapliczka św. Magdaleny koło Goszyc (trasy nr 15 i 203), kapliczka w Starej Kuźni (trasy nr 15 i 221), kościół w Przewozie i kapliczka w Roszowickim Lesie (trasa nr 9), kapliczka w Lubieszowie (trasa nr 69) oraz kościół w Miejscu Odrzańskim (trasa nr 213). Warto odwiedzić renesansowy kościół w Bierawie i klasycystyczny kościół poewangelicki w Kotlarni, który po przejęciu przez katolików jako pierwszy w Polsceotrzymał wezwanie bł. Maksymiliana Kolbe (obecnie świętego). Listę zabytków budownictwa drewnianego zamyka spichlerz w Podlesiu (trasa nr 9).
Ciekawe są też kościoły w Cisku i Roszowickim Lesie (trasa nr 9), Kobylicach (nie opodal trasy nr 9), Starym Koźlu (trasa nr 69), Dziergowicach (trasa nr 201) i Łanach (trasa nr 213). Przy trasach znajduje się sporo kaplic, kapliczek i krzyży przydrożnych z XVIII-XX w., najczęściej z przełomu XIX i XX w. W kilku miejscowościach zachowały się dawne budynki szkolne. Nadal czynne są szkoły w Cisku (trasa nr 9), Starej Kuźni (trasa nr 15), Starym Koźlu (trasa nr 69) i Roszowicach (trasa nr 213). Budynki szkolne zachowały się w Bierawie (nie opodal tras nr 69 i 221), Brzeźcach (nie opodal trasy nr 69), Dzielnicy, Kotlarni (trasa nr 15), Lubieszowie (nie opodal trasy nr 69), w Grabówce i Sukowicach (trasa nr 221).
Stare budynku stacji kolejowych zachowały się w Bierawie, Dziergowicach (trasa nr 201) i Sukowicach (nie opodal końca trasy nr 221). W Sukowicach i Zakrzowie (koniec trasy nr 213) torowisko dawnej linii kolejowej Koźle – Polska Cerekiew zostało wykorzystane jako droga dla rowerów. Nieopodal końca trasy nr 221 znajduje się krzyż upamiętniający ofiary wypadku kolejowego w listopadzie 1939 r. W Kotlarni przy kopalni piasku (obok trasy nr 15) stoi parowóz z wagonem, przypominający, jak dawniej wyglądał transport piasku podsadzkowego do śląskich kopalń.
W Kotlarni zachowało się również kilka klasycystycznych domów dawnej osady hutniczej (trasa nr 15). W Starej Kuźni znajdują się neogotyckie zabudowania łowczego dóbr sławęcickich wraz z dostrzegalnią przeciwpożarową, z których korzysta Nadleśnictwo Kędzierzyn (trasy nr 15 i 221) i ruiny barokowej leśniczówki, a przy trasie nr 221 stoi neogotycka leśniczówka Stampnica.
W Cisku (trasa nr 9) znajduje się Muzeum Wsi Joannitów, a we wsi można spotkać drewniane rzeźby rycerzy-zakonników. Przy kościele w Cisku znajduje się pomnik, na którym zaznaczono, jak wysoko sięgała woda w czasie powodzi w 1997 r. Przy trasie nr 213 w Miejscu Odrzańskim zachowało się zabytkowe gospodarstwo rolne, a w Łanach można zobaczyć ruiny pałacu, plebanię i pozostałości wiatraka. W Błażejowicach znajduje się stary spichlerz i ruiny dworu. W bok od trasy w Dzielnicy znajduje się drewniana stodoła i izba muzealna poświęcona miejscowym wykopaliskom trzech osad z okresu neolitu. W Sukowicach (trasa nr 221) zachowały się stare budynki młyna i gospody, a w położonym na uboczu Steblowie dawny dwór. W Dziergowicach znajduje się budynek dawnej garbarni (nie opodal trasy nr 69), a w Bierawie pozostałości folwarku (trasa nr 221).
Trasy rowerowe nr 9, 15, 69, 203, 213 i 221
W Lubieszowie nie opodal trasy nr 69 znajdują się Lubieszowska Izba z mini skansenem maszyn rolniczych oraz skansen uli przy Zygmuntowej Pasiece. W Starym Koźlu (trasa nr 69) znajduje się klasycystyczna plebania, a na końcu ul. Szkolnej krzyż na grodzisku. W obu gminach spotyka się pomniki i tablice upamiętniające ofiary I wojny światowej, najczęściej z oryginalnymi inskrypcjami w języku niemieckim, zazwyczaj uzupełnione o tablice poświęcone ofiarom II wojny światowej. Pomniki te znajdują się w Bierawie, Brzeźcach, Cisku, Dzielnicy, Dziergowicach, Landzmierzu, Łanach, Miejscu Odrzańskim (tablica na kaplicy cmentarnej), Nieznaszynie, Ortowicach (tylko II wojny światowej), Podlesiu, Roszowicach, Roszowickim Lesie i Starym Koźlu.
Z pomników poświęconych powstaniom śląskim najciekawszy jest pomnik w Dziergowicach (dojazd z trasy nr 203). Hołd powstańcom śląskim oddaje też pomnik na cmentarzu w Bierawie. W Cisku zostało upamiętnione miejsce domu, w którym znajdował się Polski Komisariat Plebiscytowy na powiat kozielski. Na budynkach szkół w Starej Kuźni i Cisku znajdują się tablice upamiętniające, że w tych miejscowościach w okresie międzywojennym mieściły się polskie szkoły mniejszościowe. Na cmentarzu w Starym Koźlu znajduje się pomnik ofiar nalotu alianckiego w 1944 r., którzy zginęli na skutek nieudanego bombardowania zakładów azotowych.
Ciekawostką przyrodniczą są liczne pomnikowe dęby w dolinie Odry wzdłuż trasy nr 69 w rejonie Starego Koźla i Brzeziec, w tym dęby tworzące aleję między tymi miejscowościami, a na jednym ze starorzeczy obok Brzeziec został utworzony użytek ekologiczny „Gacek”. Jeden z pomnikowych dębów znajduje się w pobliżu trasy nr 69 w Lubieszowie, a inny w pobliżu L. Stampnica przy trasie nr 221. Stare parki zachowały się w Starej Kuźni (trasy nr 15 i 221), Miejscu Odrzańskim i Łanach (trasa nr 213) oraz Steblowie. W zabytkowych zabudowaniach Nadleśnictwa Kędzierzyn w Starej Kuźni (trasy nr 15 i 221) znajduje się Izba Leśna i początek kilku ścieżek przyrodniczych. Ścieżka przyrodnicza znajduje się też przy miejscu odpoczynkowym „Arentówka” na północny-wschód od Dziergowic (trasa nr 203).
Poza Gminami Bierawa i Cisek należy wspomnieć o ciekawostkach znajdujących się w Kędzierzynie-Koźlu w dzielnicy Koźle (trasa nr 9), gdzie warto zobaczyć zabudowę starego miasta z zamkiem i kościołami oraz pozostałości po twierdzy kozielskiej wraz ze starodrzewem. W Zakrzowie warto zobaczyć zabytkowy kościół, pałac w otoczeniu rozległego parku i pomnik ofiar I wojny światowej. Z Zakrzowa można dojechać do Polskiej Cerekwi, gdzie znajduje się zamek, kościół i małomiasteczkowa zabudowa. Przy trasie nr 15 prowadzącej do Gliwic znajdują się drewniane kościoły w\ Sierakowicach, Rachowicach i Ostropie (te dwa ostatnie częściowo murowane).
W Sierakowicach stoi drewniana kapliczka z ćwiekami (drewnianymi gwoździami), a w Rachowicach ciekawy drewniany spichlerz konstrukcji sumikowo-łątkowej.
Trasy rowerowe nr 9, 15, 69, 203, 213 i 221
Zagospodarowanie turystyczne
Dojazd na trasy koleją zapewniają stacje kolejowe w Bierawie i Dziergowicach (trasa nr 201) na linii Kędzierzyn-Koźle – Racibórz. Blisko początku odcinka trasy nr 9 znajduje się przystanek kolejowy Kędzierzyn-Koźle Zachodnie na linii Kędzierzyn-Koźle – Nysa, a blisko początku trasy nr 69 główny dworzec kolejowy Kędzierzyn-Koźle. Baza turystyczna znajduje się głównie w Kędzierzynie-Koźlu, zarówno w centrum Kędzierzyna, jak i w dzielnicy Koźle. Agroturystyki znajdują się w Błażejowicach (nie opodal trasy 213), w Lubieszowie (nie opodal trasy nr 69), w Przewozie (nie opodal trasy nr 9), w Zakrzowie (pomiędzy końcami tras nr 213 i 221), a także przy trasie nr 9 w Cisku, Kobylicach i Landzmierzu.
Obiekty gastronomiczne znajdują się w Bierawie, Dziergowicach, Goszycach, Korzonku, Cisku i Łanach. W Dziergowicach znajduje się kąpielisko. Noclegi można również otrzymać w Gminnym Ośrodku Sportu i Rekreacji w Zakrzowie. Baza noclegowo-gastronomiczna znajduje się też w Długomiłowicach i nad zalewem w Dębowej, gdzie znajduje się również kąpielisko.
Przy projektowanych trasach rowerowych i w ich pobliżu znajdują się liczne miejsca odpoczynkowe, ale są rozmieszczone nieregularnie. Miejsc odpoczynkowych pozbawiona jest południowa część Gminy Cisek.
